ÖRNEK BİLİRKİŞİ RAPORU

XX/05/2014

X 2. ASLİYE HUKUK MAHKEMESİNE

Dosya No.: 2013/XXX

Davacı                      : X Sigorta A.Ş.

Vekili                        : Av. A.T.

Davalı                       : Ali G.

Vekili                        : Av. Oğuzhan B

Konu                         : X 9. İcra Md.lüğü 2013/XXXXX dosyaya ilişkin davalı borçlunun                                    itirazının iptali talebi.

Bilirkişi                     : Dr. Y.D.

Bilirkişi Görevi      : ?Dava konusu hasarın ZMMS kapsamında olup olmadığı, davacı sigorta şirketince davalıya rücu edilip edilemeyeceği konusunda rapor düzenlenmesi? (25.04.2014).

A Ç I K L A M A L A R

I. DAVANIN ÖZETİ

A. Dava Dilekçesi (28.06.2013)

1) Davalı sürücü A.G. idaresindeki XX R 1848 plakalı araç, 13.10.2012 tarihinde 02.00 sıralarında seyir halinde iken, Y.Y. adına kayıtlı XX F 2723 plakalı park halindeki araca çarparak maddi hasarlı trafik kazasına yol açmış ve olay yerini terk etmiştir.

2) Zarar gören XX F 2723 plakalı araç üzerinde yapılan ekspertiz incelemesi neticesi, 4.218,75 TL hasar belirlenmiş ve sigorta şirketince sigortalıya ödenmiştir.

3) Bu ödeme nedeniyle hasara yol açan davalı aleyhine ilamsız icra takibi yapılmış fakat davalı takibe itiraz ettiğinden bu davanın açılması zarureti hasıl olmuştur.

B. Davalı Cevap Dilekçesi (19.07.2013)

1) Dava dilekçesinde sözü edilen olay doğrudur. Fakat davalı 02.00 sıralarında vuku bulan kaza sonucu aracından inip zarar gören araç sürücüsünü aradığı halde bulamamış; ertesi gün araç plakasından soruşturarak araç sahibine ulaşmış ve kendisi ile anlaşmaya çalışmıştır. Araç sahibi de 02.40 dolayında polisi arayarak tutanak tutturmuştur.

2) Davalıya ait XX R 1848 plakalı araç, X Sigorta A.Ş.?nin zorunlu mali mesuliyet sigortalısıdır. Davacı firma zarar gören aracın hasarını KTK?na göre ödemiştir.

3) Davacı sigorta şirketi, ödediği sigorta tazminatı için davalıya rücu amacıyla X 13. İcra Md.lüğü nezdinde 2013/xxxxx dosya üzerinden icra takibi yapmış, davalının itirazı üzerine bu davayı açmış bulunmaktadır.

4) 2918 sayılı KTK m.91 uyarınca, zorunlu malî sorumluluk sigortası, sigortaladığı aracın kendi kusuru ile 3. kişilere verdiği zararlardan doğacak sorumluluğu kendi üzerine almak için yaptırılır. Davacı sigorta şirketinin sigorta sözleşmesi ile üzerine aldığı sorumluluk için davalıya rücu hakkı bulunmamaktadır. Zorunlu malî sorumluluk sigortasının amacı ile bağdaşır olmayan bu dava reddedilmelidir.

C. Davacı Cevap Dilekçesi (15.09.2013)

1) Dava dilekçesinde itirazın iptali istenen 2013/xxxxx esas sayılı dosya, sehven X 9. İcra Müdürlüğüne ait olarak gösterilmiş olup, doğrusu 13. İcra Müdürlüğü olacaktır. HMK gereği düzeltilebilir bir hatadır.

2) Davalı, kaza tutanağında açıkça belirtildiği üzere kaza sonrası olay yerini terk etmiştir. Olayın oluş biçimi, park halinde olan bir araca çarpması ve sonrasında olay yerini terk etmesi, davalının alkollü araç kullandığı veya ehliyetsiz olduğuna işaret etmektedir. KTK.m.48 uyarınca bu durum yasak olup, genel sigorta şartlarına aykırıdır.

D. Teknik Bilirkişi (Mak. Müh. O.T.O) Raporu (13.03.2014)

1) Park halindeki araca çarptıktan sonra, yetkili mercilere bildirmeden ve onları beklemeden kaza yerinden ayrılan davalı sürücü 2918/m.81-d,e ile m.84/l hükümleri gereği % 100 kusurludur. 

2) Y.Y adına kayıtlı XX F 2723 plakalı Volswagen Caddy Kombi 1.9 TDİ marka hususi kamyonetin toplam hasar bedeli 4.115.73 TL olarak hesaplanmıştır.

E. Davalı Cevap Dilekçesi (09.04.2014)

1) Davalıyı % 100 kusurlu sayan bilirkişi raporunu kabul etmiyoruz. Zira davalı aniden önüne çıkan yayaya çarpmamak için araca çarpmak durumunda kalmıştır.

2) Kaldı ki, davalı kazada kusurlu olsa dahi, davalının sigorta poliçesi gereği üçüncü kişi konumundaki Y.Y.?a verdiği zarardan davacı sigorta şirketi sorumludur.

3) Davalının 02.30 sıralarında çarpılan araç sahibini bulamayarak olay yerini terk etmesi, alkollü olduğunu veya ehliyetsiz olduğunu göstermez.

II. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME

I. Genel Olarak Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası

Ülkemizde, trafik kazaları sonucunda olus?an zararın bir kısmını veya tamamını tazmin etmek amacıyla motorlu tas?ıt is?letenler için ?Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası? (ZMSS) yaptırma mecburiyeti vardır. Zorunlu mali sorumluluk sigortası ile belirlenmis? s?artlar çerçevesinde meydana gelen kazalardan dog?acak tazminatı, sigorta limiti dâhilinde sigortacı kars?ılar. Böylece, hem zarar gören sigortalı (sigorta lehdarı üçüncü kişi) hem de zarara neden olan sigorta ettiren (motorlu tas?ıt is?leten) ekonomik bakımdan korunmus? olur.

Bununla birlikte sigorta şirketi, zorunlu mali sorumluluk sigortası mevzuatında düzenlenen bazı istisnai durumlarda, bir bakıma sigorta ettirenin ağır kusuru varsayılan hallerde, ödemiş? olduğu sigorta tazminatını, zarara neden olan sigorta ettirenden, rücu davası yolu geri alır.

1983 yılında kabul edilen 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu m.91-101 arasında, önce işletenin sorumluluğu hakkında özel hükümler konulmuş?, sonra da bu sorumluluğun zarar gören kişiler lehine sigorta ettirilmesi zorunluluğu kabul edilmiştir[1].

ZMSS?nin getiriliş? amacı, trafik kazaları nedeniyle üçüncü kişilerin uğrayacakları zararların kolayca temin edilebilmesi ve zarardan sorumlu işletenin kaza riskine karsı ekonomik bakımdan korunmasıdır. Ancak günümüzde zarar göreni korumak amacı daha da öncelik kazanmıştır[2]. Sigorta kapsamındaki maddi zararlar, kişiye ilişkin (ölüm veya yaralanma) zararlar olabileceği gibi eşyaya bağlı zararlar da olabilir. ZMSS ile sigortalının yalnızca maddi zararları karşılanmaktadır. Manevi zararlar sigorta kapsamında değildir[3].

Sigorta ile işletenin sorumluluğu ortadan kalkmamaktadır. İşleten de zarar görene karşı sigortacı ile birlikte sorumludur. İşletenin verdiği zararı, sigortacının daha kolay tazmin edeceği düşünülerek sigortacıya da sigorta limiti dâhilinde tazmin sorumluluğu yüklenmiştir[4].

ZMSS?nin temel özellikleri şunlardır; zarar gören kişi sigortacıya doğrudan talepte bulunabilir veya dava açabilir (KTK.m.97). İşleten değişse bile sigorta ile himaye edilen yarar sürekli olarak koruma altındadır (KTK.m.94). Sigortacı ile işleten arasındaki iç ilişkide defiler zarar görene karşı ileri sürülemez (KTK.m.95). Tedavi giderleri, tazminat ve diğer giderler zarara uğrayan şahsa gecikmeden ödenir (KTK.m.98, 99).

ZMSS, motorlu araç işletenler için yasal bir zorunluluktur. KTK m.91 uyarınca ?İşletenlerin, bu kanunun 85. maddesinin birinci fıkrasına göre olan sorumluluklarının karşılanmasını sağlamak üzere mali sorumluluk sigortası yaptırmaları zorunludur?.

ZMSS ile karşı tarafın uğrayacağı zararın tamamı değil, KTK?da belirlenen limite kadar olan kısmı sigortacı tarafından karşılanır. Zarar bu limitin üzerindeyse işletenin şahsi sorumluluğu devam eder. Ancak, araç sahibi, hem kendi aracında oluşacak zararın karşılanmasını hem de zarara uğrayana karşı daha fazla limitle korunma altında olmayı istiyorsa, uygulamada ?kasko sigortası? denilen, ihtiyari sorumluluk sigortası da yaptırabilir.

ZMSS, yalnızca Türkiye sınırları içerisinde geçerlidir. Yurtdışında meydana gelen bir kaza nedeniyle sigortacı ZMSS kapsamında sorumlu değildir[5].

ZMSS Genel Şartları m.1?e göre, sigortacı, poliçede tanımlanan motorlu aracın işletilmesi sırasında, bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına veya bir şeyin zarara uğramasına sebebiyet vermiş? olmasından dolayı, 2918 sayılı KTK?na göre işletene düşen hukuki sorumluluğu, zorunlu sigorta limitlerine kadar teminle yükümlüdür[6].

KTK m.85-89 düzenlemelerinde motorlu araçların sebep oldug?u farklı olaylara ilis?kin sorumluluk halleri belirtilmektedir. Sigortacının rücu hakkına sebep tes?kil eden bu sorumluluk halleri kanunda açıkça belirtilmis?tir. Buna göre, motorlu aracın is?letilme halinde iken verdig?i zarar ve is?letilme halinde deg?ilken verdig?i zarar (m.85), hatır tas?ıması halinde verilen zarar (m.87), birden fazla aracın neden oldug?u zarar (m.88) gibi olaylar deg?is?ik maddelerde düzenlenmis? ve farklı sorumluluk hükümleri getirilmis?tir.

KTK?da yer alan tazminat sorumlulug?unun hukuki sebebi m.85?de düzenlenmis?tir. KTK m.85/I?de aracın is?letilmesinden dog?an tehlike sorumlulug?u düzenlenmis?tir. Buna göre, tehlike sorumlulug?u kusursuz sorumlulug?un ag?ırlas?tırılmıs? bir türüdür[7]. KTK m.85/II?de yalnızca birinci fıkra kapsamına girmeyen trafik kazalarına ve genel anlamda is?letilme halinde olmayan araçlardan dog?an sorumluluk hallerine uygulanır. Burada öngörülen sorumluluk tamamlayıcı nitelikte olup, tehlike sorumlulug?u olarak deg?il, kusura dayanan ya da olag?an kusursuz sorumluluk hali olarak görülmektedir[8].

II. Sigortacının Sorumluluk Şartları

Mali mesuliyet sigortası, bir kis?inin her ne suretle olursa olsun is?ledig?i haksız bir eylemden dolayı üçüncü kis?ilere tazminat ödemesini gerektiren halleri, sözles?me ile sigortacının temin etmesi ve zarar görenlere tazminat vermeyi deruhte etmesi (üzerine alması) olarak tanımlanmaktadır[9]. İşte bu sigorta türünün yaptırılması motorlu tas?ıt is?letenler için KTK ile zorunlu tutulmus?tur. Bundan dolayı adına ?zorunlu mali mesuliyet sigortası? denilmektedir.

KTK?ya göre, sigortacının is?letenin yerine geçerek dog?an zararı tazmin etmesinin belli s?artları vardır. Bu s?artlar kanunda her ne kadar is?leten için öngörülse de is?leteni sigorta eden sigortacı da bu s?artların gerçekles?mesi halinde dog?an zararı tazmin yükümlülüg?ü altındadır. Bu s?artlar, ?genel? ve ?özel? olmak üzere iki grupta ifade edilebilir.

A. Genel S?artlar

Sigortacının tazmin yükümlülüg?ünün genel s?artları, genel olarak, haksız fiilden dog?an tazmin yükümlülüg?ündeki gibidir. Buna göre, bir zarar dog?mus? olmalı, zarar trafik kazası sonucu ortaya çıkmalı, bu zararı motorlu araç vermeli ve kaza (zarar) ile motorlu araç arasında uygun illiyet bag?ı bulunmalıdır.

Araç is?letenin sorumlulug?unun dog?ması için, her s?eyden önce bir zarar meydana gelmis? olmalıdır. Zarar, ölüm veya vücut bütünlüg?ünün ihlâlinde oldug?u gibi, kis?iye ilis?kin ya da bir s?eyin tahrip (yok) veya kayıp edilmesi ya da hasara ug?ramasında oldug?u gibi, es?yaya ilis?kin de olabilir. Zarar gören kimseler; aracın is?leteni, sürücüsü veya is?letmeyle ilgili dig?er yardımcı kis?iler olabileceg?i gibi, yaya veya araçtaki yolcular da olabilir. Bunların dıs?ında mesela evinin kapısı kırılan, duvarı yıkılan veya dükkânındaki es?yası hasar gören kimseler de ?zarar gören? nitelig?i tas?ıyabilirler[10].

KTK m.85/I?de, bir motorlu aracın is?letilmesi, bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına yahut da bir s?eyin zarara ug?ramasına sebep olursa, is?letenin sorumlu olacag?ı belirtilmis?tir. ZMSS, sigorta ettirenin üçüncü kis?ilere verdig?i zararları da kapsam içine aldıg?ı için, bu hallerde de, sigortacı limit dâhilinde zararı kars?ılamakla yükümlü olacaktır[11].

Kaza, zarara neden olan ani ve arzu edilmeyen sebepler bütününü ifade eder. Kazanın ilk unsuru yabancı, dıs? bir olay sonucu meydana gelmesidir. Kazanın ikinci unsuru, anilik unsurudur. Ani olay, bas?langıç ve sonu belli olan ve bir defada gerçekles?en olaydır. Kazanın üçüncü unsuru, bunun istenilmeyen bir olay olmasıdır. I?s?leten, trafik kazasından dog?an zarardan, kusurlu olup olmamasına bakılmaksızın, tehlike esasına göre sorumludur. Buna kars?ılık, is?lek halde olmayan, çalıs?mayan bir aracın sebep oldug?u kazalarda is?leten, kazaya isteyerek sebep olmus?sa, burada kusur söz konusu olacag?ından, sebep sorumlulug?u esasına göre sorumlu tutulacaktır.

Kaza ve zarara motorlu bir araç sebep olmalıdır (KTK m.85). KTK m.3?te yer alan dolaylı tanıma gore motorlu araç, karayolunda insan, hayvan ve yük tas?ımaya yarayan, makine gücü ile yürütülen araçlardır. Dig?er araçların sebep oldug?u zararlar KTK m.85/I?in kapsamı dıs?ındadır. Önemli olan, karayolunda makine, yani kendi itici gücüyle hareket eden bir araç olmaktır. Yoksa aracın hızı, gücü veya tekerleklerinin lastik olup olmaması önemli sayılmaz[12].

B. Özel Şartlar

İşletenin sorumluluğunun özel s?artları KTK?nda iki grupta ele alınmıştır:

1.  Trafik kazasından dog?an zararın, aracın i?s?letilmesinden veya i?s?letilme halinde olmayan araçlarda i?s?letenin veya eylemlerinden sorumlu oldug?u kis?ilerin kusurundan ya da araçtaki bozukluktan veya kazadan sonra yapılan yardım fiilinden i?leri gelmesi

2. I?s?letenin kurtulus? kanıtı getirememesi

2918 sayılı KTK m.85?de 1996 yılında 4199 sayılı Kanun?la yapılan deg?is?iklik sonrasında, bir motorlu aracın is?letilmesi, bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına yahut bir s?eyin zarara ug?ramasına sebep olursa, motorlu aracın bir tes?ebbüsün unvanı veya is?letme adı altında veya bu tes?ebbüs tarafından kesilen biletle is?letilmesi halinde, motorlu aracın is?leteninin ve bag?lı oldug?u tes?ebbüsün sahibinin, dog?an zarardan müs?tereken ve müteselsilen sorumlu olacag?ı düzenlenmis?tir. Buna göre zararı tazmin eden sigorta s?irketi, s?artları varsa motorlu aracın is?letenine ve bag?lı oldug?u tes?ebbüs sahibine ödemis? oldug?u tazminat bedeli için rücu edebilecektir.

Trafik kazasından dog?an zararın, aracın is?letilmesinden veya is?letilme halinde olmayan araçlarda is?letenin veya eylemlerinden sorumlu oldug?u kis?ilerin kusurundan ya da araçtaki bozukluktan veya kazadan sonra yapılan yardım fiilinden ileri gelmesi halinde, is?leten bir bas?ka kis?inin kusurundan veya umulmadık olaylardan sorumlu tutulmus?tur. Bu durumlarda is?letenin sorumlulug?u kusur deg?il, olag?an sebep sorumlulug?udur. Çünkü is?leten kusursuz da olsa, eylemlerinden sorumlu tutuldug?u kis?ilerin kusuru ya da araçtaki bozukluk dolayısıyla ortaya çıkan zararlardan, KTK m. 85/III gereg?ince sorumlu tutulmus?tur.

I?s?leten, kendisinin veya eylemlerinden sorumlu tutuldug?u kis?ilerin kusuru bulunmaksızın ve araçtaki bir bozukluk kazayı etkilemeksizin kazanın illiyet bag?ını kesen sebeplerden biri yüzünden meydana geldig?ini ispat ederek sorumluluktan kurtulabilir. I?s?letenin sorumluluktan kurtulabilmesi için bu s?artlardan ikisinin birden kanıtlanması gerekir. I?s?leten hem kendisinin veya eylemlerinden sorumlu tutuldug?u kis?ilerin kusuru bulunmadıg?ını hem de araçtaki bir bozuklug?un zarara neden olmadıg?ını ispatlamalıdır.

Sorumluluk belirlenirken is?letenin ve eylemlerinden sorumlu tutuldug?u kis?ilerin her türlü kusuru göz önüne alınacaktır. KTK, bir aracı trafig?e çıkarmanın ve aracı is?letmenin kurallarını belirlemis?tir. Gerek KTK?da gerekse dig?er yasalarda bulunan kurallara aykırı araç kullanımı bir zarara sebep olmus?sa, is?leten sorumlu tutulacaktır. Ancak is?letenin sorumluluktan kurtulmak için yasalarda bulunan bu kuralların hepsine uydug?unu ispat etmesi beklenmemelidir. I?s?leten sadece zarar görenin ihlal edildig?ini iddia ettig?i kuralın ihlal edilmedig?ini ispat edecektir. Burada kazaya is?letenin veya yardımcılarının kusuru veya araçtaki bir bozuklug?un yol açtıg?ını ispat yükü zarar görende, fakat bu hususların ispatına rag?men illiyet bag?ının olmadıg?ını ispat yükü is?letendedir.

I?lliyet bag?ını kesen haller mücbir sebep, üçüncü kis?inin ag?ır kusuru ya da zarar görenin ag?ır kusurudur. Mücbir sebepler büyük çog?unlukla dog?a olaylarına ilis?kindir. Ancak bu olaylar önceden öngörülemez nitelikte olmalıdır. Birer dog?al olay olmalarına rag?men buzlanma, kar, yag?mur, sis gibi olaylar mücbir sebep olamazlar. Çünkü bu tip olaylar sıklıkla görülen ve motorlu araç is?letme tehlikesinin içinde bulunan olaylardır. Bu nedenle mücbir sebep olarak kabul edilen olaylar deprem, sel, heyelan, çıg? ve tas? düs?mesi, yanardag?ın lav püskürtmesi gibi olaylardır.

I?s?letenin zarar görenin ag?ır kusuruna dayanarak sorumluluktan kurtulabilmesi için illiyet bag?ını kesen dig?er bir sebep zarar görenin kusurudur. Zarar görenin her türlü kusuru illiyet bag?ını kesmez. Zarar görenin kusuru zararın tek sebebi olmalıdır (I?ntihar amacıyla bir aracın önüne atlamak gibi).

I?lliyet bag?ını kesen bir dig?er sebep üçüncü kis?inin kusurudur. Üçüncü kis?inin her türlü kusuru is?leteni sorumluluktan kurtarmaz. I?s?letenin sorumluluktan kurtulabilmesi için üçüncü kis?inin kusurunun ag?ır, bas?ka bir deyis?le illiyet bag?ını kesecek yog?unlukta bulunması gereklidir (kaldırımda yürümekte olan iki kis?iden birinin dig?erini yoldan geçmekte olan bir aracın önüne itmesi gibi).

III. Si?gorta Kapsamı Dışında Kalan Hususlar

KTK m.91?de mali sorumluluk sigortası yaptırma zorunlulug?u düzenlendikten sonra, takip eden maddede de sigorta kapsamı dıs?ında kalan hususlar düzenlenmis?tir. KTK m.92 ve ZMSS Genel S?artları m.3?e göre as?ag?ıdaki hususlar, ZMSS kapsamı dıs?ındadırlar ve sigortacı tarafından kars?ılanmazlar:

a. I?s?letilme halinde olmayan araçların sebep olacag?ı zararlar.

b. I?s?leten tarafından ileri sürülecek tazminat talepleri.

c. I?s?letenin es?inin, usul ve füruunun, kendisine evlat edinme ilis?kisi ile bag?lı olanların ve birlikte yas?adıg?ı kardes?lerinin mallarına gelen zararlar nedeniyle ileri sürebilecekleri talepler.

d. Zarar görenlerin beraberinde bulunan bagaj ve benzeri es?ya dıs?ında araçta veya römorklarda tas?ınan es?yanın ug?rayacag?ı zararlardan dolayı is?letene kars?ı ileri sürülecek talepler.

e. Manevi tazminat talepleri.

f. I?s?letenin, KTK uyarınca eylemlerinden sorumlu tutuldug?u kis?ilere kars?ı yöneltebileceg?i talepler.

g. I?s?letenin aracına veya bu araç vasıtasıyla çekilen römorklara ve yarı römorklara veya çekilen araçlara gelecek zararlar nedeniyle ileri sürülecek talepler.

h. Motorlu araçlarla ilgili mesleki faaliyetlerde bulunan tes?ebbüslere, gözetim, onarım, bakım, alım-satım, araçta deg?is?iklik yapılması amacı ile veya benzeri bir amaçla bırakılan aracın sebep olacag?ı zararlara ilis?kin her türlü talepler.

i. Aracın, yetkili makamların izniyle tertip olunan yarıs?lara katılması veya yarıs?lara katılan araçlara es?lik etmesi ile gösteride kullanılması sonucunda meydana gelecek zararlar.

j. Çalınan veya gasp edilen araçların sebep oldukları ve KTK?ya göre is?letenin sorumlu olmadıg?ı zararlar ile aracın çalındıg?ını veya gasp edildig?ini bilerek binen kis?ilerin zarara ug?ramaları nedeniyle ileri sürülecek talepler ile çalan ve gasp eden kis?ilerin talepleri.

k. Motorlu bisikletlerin kullanılmasından ileri gelen zararlar.

l. 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu?nda belirtilen terör eylemlerinde ve bu eylemlerden dog?an sabotajda kullanılan araçların neden oldug?u ve KTK?ya göre is?letenin sorumlu olmadıg?ı zararlar ile aracın terör eylemlerinde kullanıldıg?ını veya kullanılacag?ını bilerek binen kis?ilerin zarara ug?ramaları nedeniyle ileri sürecekleri talepler, aracı terör ve buna bag?lı sabotaj eylemlerinde kullanılan kis?ilerin talepleri (RG., 11.02.2006, 26077).

m. Dolaylı zararlar nedeniyle yöneltilecek tazminat talepleri

IV. Si?gortacının Rücu Hakkı

Motorlu tas?ıtını sigorta ettiren kis?i öncelikle sigorta bedelini ödemekle yükümlüdür. Sigorta bedeli, prim, Karayolu Trafik Garanti Sigortası hesabına katılma payı ile sigorta sözles?mesine, bedeline veya primine ilis?kin olarak mevcut ve ileride konulacak vergi, resim ve harçlardan olus?ur. Sigorta bedelinin tamamı, sözles?me yapılır yapılmaz, poliçenin teslimi kars?ılıg?ında pes?inen ödenir.

Kural olarak, sigorta bedeli pes?in ödenmekle birlikte, sigortacı kabul ederse, primler taksitle de ödenebilir. Sigortacının sorumlulug?u her iki halde de poliçenin düzenlendig?i andan itibaren bas?lar. Sigorta ettiren sözles?meyi imzalarken rizikoyu etkileyecek hususları sigortacıya bildirmekle yükümlüdür. Bununla birlikte, sözles?me yapıldıktan sonra da sigorta ettiren, rizikoyu artıran veya azaltan durumları sigortacıya haber vermekle yükümlüdür. Aksi halde, sigortacı artması gereken prim deg?eri kadar sorumluluktan kurtulur.

ZMSS Genel S?artları uyarınca, sigorta ettiren, rizikonun gerçekles?mesi halinde as?ag?ıdaki hususları yerine getirmekle yükümlüdür:

a. Sigorta sözles?mesinde yer alan, sorumlulug?unu gerektirecek bir olayı, haberdar oldug?u andan itibaren bes? gün içinde sigortacıya ihbar etmelidir.

b. Sigortalı deg?ilmis?çesine gerekli kurtarma ve koruma önlemlerini almalı ve bu amaçla sigortacı tarafından verilecek talimata uymalıdır.

c. Sigortacının talebi üzerine, olayın ve zararın nedeni ile hangi hal ve s?artlar altında gerçekles?tig?ini ve sonuçlarını tespite, tazminat yükümlülüg?ü ve miktarı ile rücu hakkının kullanılmasına yararlı, elde edilmesi mümkün bilgi ve belgeleri gecikmeksizin vermelidir.

d. Zarardan dolayı dava yolu ile veya bas?ka yollarla bir tazminat talebi kars?ısında kaldıg?ı veya aleyhine cezai kovus?turmaya geçildig?i hallerde, durumdan sigortacıyı derhal haberdar etmek ve zarar ziyan talebine ve cezai kovus?turmaya ilis?kin olarak almıs? oldug?u ihbarname, davetiye ve benzeri tüm belgeleri derhal sigortacıya vermelidir.

e. Sigorta konusu ile ilgili bas?ka sigorta sözles?meleri varsa, bunları sigortacıya bildirmek yükümlülüg?ündedir.

Eg?er zarar gören sigortacıya kars?ı dog?rudan tazminat davası açarak zararının giderilmesini istemis?se, zarara neden olan sigorta ettiren kis?i bu davaya feri müdahil olarak sigortacının yanında katılabilmelidir. Çünkü bu davada sigortacı aleyhine verilecek tazminata ilis?kin hüküm daha sonra sigortacı tarafından açılacak rücu davasında esasa konu olacaktır.

Bununla birlikte sigortacı, zarara neden olan tarafın, ilerde davanın iyi yürütülmedig?ini ileri sürerek rücu hakkını kısıtlamaması için, sigortalının açtıg?ı tazminat davasını HUMK m.49 uyarınca ihbar edebilmeli ve onun yardımını isteyebilmelidir. I?hbar üzerine üçüncü kis?i yani zarara sebep olan kis?i davaya fer?i müdahil olarak katılabilir veya hareketsiz kalarak davanın sonucunu bekleyebilir.

Ayrıca sigorta ettiren, üçüncü kis?ilerin zarara ilis?kin talepleri halinde, sigortacının yazılı muvafakati olmadan zararı kısmen veya tamamen kabul etmemek zorunda oldug?u gibi, ödemede bulunmamak zorundadır. Sigorta ettiren bu yükümlülükleri yerine getirmedig?i için sigortacı zarar görene gereg?inden fazla tazminat ödemis?se, sigortacı bu fazla kısım için sigorta ettirene TTK m.1301/2 uyarınca rücu edebilir.

Zarar gören kis?iler sigorta s?irketine kars?ı tazminat talep haklarını dog?rudan kullanabilecekleri gibi dava yoluyla da kullanabilirler (KTK m.97). Zarar gören üçüncü kis?i sigorta ettirenin sigorta s?irketini ög?rendikten sonra zarara neden olan kis?i ile kaza yerinde düzenledikleri veya resmi memur tarafından düzenlenen kaza ve zarara ilis?kin tespit tutanag?ını veya bilirkis?i raporunu temin ederek, zararının tazmin edilmesi için bir dilekçe ile sigorta s?irketinin merkezine veya s?ubelerinden birine bas?vurur.

Sigorta s?irketinin sigorta poliçesindeki tazminat miktarını sekiz gün içinde ödeme yükümlülüg?ü vardır (KTK m.99). Bu sürede ödememe halinde zarar görenin s?ikâyeti üzerine sigortacıya idari para cezası verilir. Sigortalıya (zarar görene) ödemede bulunan sigorta s?irketinin sigortalısına ödedig?i sigorta bedeli kadar, halefiyet prensibi gereg?i, sigorta ettirene (zarar sorumlusuna) kars?ı rücu hakkı vardır[13].

Rücu hakkı, zarar gören alacaklıya kars?ı sözles?meden veya haksız fiilden dolayı dig?er kis?iler ile birlikte tazminat sorumlulug?u tas?ıyan ve zararın telafisi için kendisine müracaat edilen borçlunun bunu ödedikten sonra dig?er borçlulara hisseleri oranında bas?vurmasıdır. ZMSS?deki rücu hakkının ve bu hakkın kullanılacag?ı rücu davasının esası halefiyet prensibidir[14].

28.12.2007 tarihli ve 2007/27 sayılı Yalnız Maddi Hasarla Sonuçlanan Trafik Kazalarında Taraflarca Doldurulacak Kaza Tespit Tutanaklarına I?lis?kin Genelge ile taraflara belli durumlarda 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu uyarınca yalnız maddi hasara yol açan trafik kazalarında tarafların kazanın olus? s?eklinin kendilerince doldurulacak tutanak ile tespitinde anlas?maları halinde, trafik kaza tespit tutanag?ı düzenleme yetkisi verilmis?tir. Taraflarca usulüne uygun düzenlenecek tutanak, trafik zabıtasınca düzenlenen trafik kaza tespit tutanag?ı hükmündedir.

Hak sahipleri, kars?ı tarafın Karayolu Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası (Trafik Sigortası) poliçesini veya kendi araçlarının kasko sigortası poliçesini düzenleyen sigorta s?irketine, doldurdukları tutanak ve varsa fotog?raflar ile bas?vurmalıdır. Bas?vurulan sigorta s?irketi en geç takip eden is? günü sonuna kadar tutanag?ı ve varsa fotog?rafları elektronik ortamda Trafik Sigortaları Bilgi Merkezi?ne (TRAMER) iletir. Bununla birlikte sigorta s?irketleri tutanak ve varsa fotog?rafların TRAMER tarafından gönderilmesini müteakip üç is? günü içinde kaza krokilerini de dikkate alarak tutanak çerçevesinde %0, %50 ve %100 oranlarına göre sorumluluk deg?erlendirmesini yapar. Her bir s?irket kendi sorumluluk deg?erlendirmesi sonucunu elektronik ortamda TRAMER?e iletir. TRAMER, iletilen deg?erlendirmelerde mutabakata varıldıg?ını tespit ederse, bu çerçevede belirlenen sorumluluk oranlarını ilgili sigorta s?irketlerine bildirir.

S?irket deg?erlendirmelerinde farklı sonuçlara ulas?ıldıg?ının tespiti halinde, Tutanak ve varsa fotog?raflar TRAMER bünyesinde olus?turulan ilgili Tutanak Deg?erlendirme Komisyonu?na TRAMER?ce sunulur. Komisyon, Tutanag?ı ve varsa çekilen fotog?rafları inceleyerek sorumluluk oranlarını %0, %50 ve %100 oranları çerçevesinde kesin olarak belirler. Sonuç TRAMER aracılıg?ıyla ilgili s?irketlere elektronik ortamda bildirilir. I?lgili sigorta s?irketi kendisine sorumluluk oranlarının iletilmesinin ve gerekli belgelerin tamamlanmasının ardından sekiz is? günü içinde sorumlu oldug?u tazminatı öder.

Sigortacının halefiyet hakkının kaynag?ı TTK m.1472 (1301) ve sigorta sözles?melerindeki genel s?artlardır. ZMSS?deki rücu hakkının, halefiyete dayalı bir hak oldug?u Karayolları Motorlu Araçlar ZMSS Genel S?artları?nın B.3. maddesinde de belirtilmis?tir. Burada, esas itibarıyla, sigortalının kendisine zarar verene kars?ı açacag?ı tazminat davası, onun halefi sıfatı ile sigortacı tarafından açılır. Bu suretle, zarar gören sigortalının aynı zarar için iki defa tazminat alarak haksız zenginles?mesi önlendig?i gibi, sigortalıya zarar veren kimsenin sorumluluktan kurtulması gibi haksız bir durumun ortaya çıkması da engellenmis? bulunmaktadır[15].

Halefiyet prensibi gereg?i is?letenin halefi durumundaki sigortacı, kendisine kars?ı açılacak tazminat davasında KTK m.86/I? deki is?leteni sorumluluktan kurtaran veya azaltan sebepleri öne sürebilir[16].

Zarar görenin kusuru varsa, bu durum sigorta s?irketinin ödeyeceg?i tazminatta indirim nedenidir. I?ndirim oranı, sigortacının ödeyeceg?i sınırlı limit üzerinden deg?il, tüm zarar üzerinden hesaplanır. Eg?er kazada zarar gören kis?iler birden fazla ise; sigortacının ödeyeceg?i tazminat kazada zarar görenler arasında sayı ve zararları da gözetilerek garameten bölüs?türülür[17].

Motorlu aracın neden oldug?u zarar sonucu ZMSS ile tazminat ödeme yükümlülüg?ünü üzerine alan sigortacının sorumlu oldug?u miktar için, zarar gören dava yolundan önce I?I?K hükümleri uyarınca ilamsız icra takibi yapabilir. Bu takibe kars?ı sigortacı, I?I?K m. 67 uyarınca itirazda bulunursa; icra mahkemesi, zarar gören lehine icra inkâr tazminatına hükmedemez çünkü alacak likid deg?ildir. Zira henüz sigortacının tazmin edeceg?i zarar miktarı belirlenmemis?; sadece ödeyeceg?i limit belirlenmis?tir[18].

Zarar gören sigortalıya kars?ı dava yoluna bas?vurmus? ise ZMSS Genel S?artlarının B.2. maddesi uygulanır. Buna göre, sigortalı zarardan dolayı dava yolu ile veya bas?ka yollarla bir tazminat talebi kars?ısında kaldıg?ı veya aleyhine cezai kovus?turmaya geçildig?i hallerde, durumdan sigortacıyı derhal haberdar etmek ve zarar ziyan talebine ve cezai kovus?turmaya ilis?kin olarak almıs? oldug?u ihbarname, davetiye ve benzeri tüm belgeleri derhal sigortacıya vermek yükümlülüg?ü altındadır.

V. Si?gorta S?irketi?nin Zarar Sorumlusuna Rücu Etme I?mkânı Veren Nedenler

Sigortacı; ZMSS kapsamında ödedig?i tazminatı, zarara neden olan sigorta ettirenden, halefiyet prensibi gereg?ince, ZMSS Genel S?artları B.4. hükmünde belirtilen durumlardan herhangi birisi varsa geri alabilir. Bu durumlardan hiçbirisi gerçekles?memis?se, sigorta s?irketi, rizikonun gerçekles?mesi sonucu meydana gelen zarara ve bundan dog?an tazminata kendisi katlanmak zorunda kalacaktır.

ZMSS Genel S?artları?nın B.4. maddesinde sayılan ve sigorta s?irketine rücu imkânı veren nedenler s?unlardır:

a. Tazminatı gerektiren olayın, is?letenin veya eylemlerinden sorumlu oldug?u kis?ilerin kasti bir hareketi veya ag?ır kusuru sonucunda meydana gelmis? olması,

b. I?s?letenin, yetkili makamlardan izin almaksızın düzenlenen bir yarıs? için KTK uyarınca yapılması gereken özel bir sigortanın yapılmamıs? oldug?unu biliyorsa veya gerekli özeni göstermesi halinde bilebilecek durumda olması,

c. Tazminatı gerektiren olayın, aracın KTK hükümlerine göre gereken ehliyetnameye sahip olmayan kimseler tarafından sevk edilmesi sonucunda meydana gelmis? olması,

d. Tazminatı gerektiren olayın, is?letenin veya eylemlerinden sorumlu oldug?u kis?ilerin veya motorlu aracın hatır için kars?ılıksız olarak kendilerine verilen kis?ilerin uyus?turucu veya keyif verici maddeler almıs? olarak aracı sevk ve idare etmeleri esnasında meydana gelmis? olması veya olayın yukarıda sayılan kis?ilerin alkollü içecek almıs? olmaları nedeniyle aracı güvenli sürme yeteneklerini kaybetmis? bulunmalarından ileri gelmesi,

e. Tazminatı gerektiren olayın, yolcu tas?ımaya ruhsatlı olmayan araçlarda yolcu tas?ınması veya yetkili makamlarca tespit edilmis? olan istiap haddinden fazla yolcu veya yük tas?ınması veya patlayıcı, parlayıcı ve tehlikeli maddeleri tas?ıma ruhsatı bulunmayan araçlarda, bu maddelerin parlama, tutus?ma ve infilakı yüzünden meydana gelmis? olması,

f. Sigorta ettirenin, rizikonun gerçekles?mesi halinde, B.1. maddesinde belirtilen yükümlülükleri yerine getirmemesinden dolayı zarar ve ziyan miktarında bir artıs? olması,

g. Tazminatı gerektiren olayın aracın çalınması veya gasp edilmesi sonucunda olması halinde, çalınma veya gasp edilme olayında is?letenin kendisinin veya eylemlerinden sorumlu oldug?u kis?ilerin kusurlu oldug?unun tespit edilmesi hallerinde,

Bu şartlardan birinin gerçekleşmesi durumunda, sigorta s?irketi, zarara neden olan işletene kars?ı rücu davası açarak veya Sigorta Tahkim Komisyonu?na bas?vurarak sigortalıya ödedig?i tazminat bedelini geri isteyebilir.

VI. Rücu Davasında I?spat

Sigortacının açacag?ı rücu davasında üçüncü kis?i (zarar veren taraf), sigortalı tarafından dava edilseydi ispat yükü hangi tarafta olacaksa, sigortacının açtıg?ı rücu davasında da ispat yükümlülüg?ü yine o tarafın üzerindedir. Dig?er bir deyis?le sigortalıya ait ispat yükü, tazminatın ödenmesinden sonra sigortacıya, sorumlu kis?iye ait ispat yükü de yine zarar verene düs?er. Buna göre, bir haksız fiil söz konusu ise, zararın dog?umunu ve zarardan dolayı üçüncü kis?inin sorumlu oldug?unu ispat yükü sigortacıya aittir. Sigortacı kendisine düs?en ispat yükünü yerine getirdikten sonra; yani zararın ZMSS?deki s?artlardan biri nedeniyle meydana geldig?ini, bu nedenle kendisinin bu zarara ilis?kin kanuni sorumlulug?unu sigorta limiti dâhilinde yerine getirdig?ini, ancak zararın ZMSS B.4. maddesindeki durumlardan biri içerisinde dog?dug?u için zarara neden olan sigorta ettirene rücu hakkının bulundug?unu ispatlaması gerekir. Bunlar ispatlandıktan sonra, ispat yükü zarara neden olan sigorta ettirene geçer.

I?spat yükü kendine geçen sigorta ettiren ise; kazanın ZMSS B.4. maddesinde sayılan durumlardan biri içerisinde meydana gelmedig?ini, sigortacının rücu zamanas?ımı süresinin geçtig?ini ve buna benzer itiraz ve def?ileri ispatlayarak rücu yolu ile zararı ödemekten kurtulabilir.

Sigorta s?irketine rücu imkânı veren ZMSS Genel S?artları?nın B.4. maddesinde sayılan durumların çog?u hukuki fiilden ibaret oldug?u için sigorta s?irketi bu olayları sadece kesin delille deg?il, her türlü delille ispatlayabilir. Bununla birlikte, mahkeme bu durumların tespiti için re?sen belirledig?i veya tarafların kararlas?tırdıkları bir bilirkis?iyi görev lendirebilir.

Davacı sigortacının, rücu davasında dig?er davalardan farklı olarak her s?eyden önce, asıl alacaklıya bir ödemede bulundug?unu ve onun halefi sıfatıyla dava açma hakkının dog?dug?unu ispat etmesi gerekir. Burada bir ?hukuki fiil? deg?il, rahatlıkla senede bag?lanabilecek bir ?hukuki is?lem? söz konusu olduğundan, belli bir limitin üzerindeki bu hukuki is?lemin senetle ispatı gerekecektir[19].

Zararın meydana gelmesinden sonra, sigortalının sorumluya kars?ı veya sorumlu kis?inin sigortalıya kars?ı ileri sürebileceg?i def?iler, sigortacının rücu davasında da ileri sürülebilir. Sigortalıya ait olan haklar, def?ilerle birlikte sigortacıya geçer. Bununla birlikte, zarardan sorumlu olan kis?i de sigortalıya kars?ı ileri sürebileceg?i bütün def?ileri, örneg?in, sigortalıya zararını ödedig?ini veya takas def?ini, aynen sigortacıya kars?ı da ileri sürebilir.

Sigortacı, sigorta sözles?mesindeki tazmin s?artını yerine getirmis?se rücu hakkına sahiptir. Zarardan sorumlu olan kis?i, sigortacının kendisine kars?ı açtıg?ı rücu davasında, zararın dog?umunda sigortalı tarafın da kusurunun bulundug?unu ve bu birlikte kusur nedeniyle tazminattan bir miktar indirim yapılmasını sigortacıya kars?ı ileri sürebilir.

VII. Somut Olayın Değerlendirilmesi

Davacı sigorta şirketi, açtığı rücu davasında davalı sigorta ettirenin/işletenin gece yarısı 02.00 sularında meydana gelen kaza sonrası olay yerini terk etmesinden yola çıkarak, alkollü olabileceği veya sürücünün ehliyetsiz olabileceği ihtimallerine dayanmaktadır.

Her ne kadar, sürücünün ehliyetsiz veya alkollü olması, ZMSS Genel S?artları m.B.4?ün c ve d bentlerinde açıkça sayılmakta ve bu hallerin varlığında sigorta s?irketinin sigorta ettirene rücu imkânı bulunduğuna işaret edilmekte ise de; ispat yükü üzerinde bulunan davacı sigorta şirketi ehliyetsiz veya alkollü araç kullanma iddialarını ispata yönelik herhangi delil dosyaya ibraz edebilmiş değildir. Geceyarısı vuku bulan bir trafik kazası olayı için sürücünün olay yerine terk etme olgusu, tek başına ehliyetsiz olduğuna veya alkollü araç kullandığına delil teşkil etmez.

VIII. SONUÇ

Yukarıda ayrıntılı olarak açıklandığı üzere, TTK.m.1472 ve ZMSS Genel S?artları m.B.4?ün c ve d hükümleri kapsamında sigorta tazminatını ödeyen davacı sigorta şirketinin sigorta ettirene rücu şartları tahakkuk etmemiş olduğu görüş ve kanaatine ulaşmış bulunmaktayım.

Takdir ve tensiplerinize saygı ile arz ederim.

Dr. Y.D.