GAZETE YAZILARINDAN SEÇMELER
Ocak 2004 - Ocak 2012 yılları arasında, Trabzon merkezli bölgesel yayın organı Karadenizden Günebakış Gazetesinde Hukuk Merceği başlığı ile haftalık olarak sürekli ve düzenli yazmakta olduğum 400'e yakın köşe yazısından, kalıcılığını ve güncelliğini koruduğunu düşündüğüm bir kısmını bu sayfada bulabileceksiniz.
Cuma günleri çıkan yazıların izlenmesi ve yazı arşivi için http://www.gunebakis.com.tr/tum-yazarlar.html adresine başvurulabilir.
UÇAK YOLCUSUNA AB STANDARDINDA YENİ HAKLAR
(21 Aralık 2011)
http://www.skyturk.net/haber/ucak-yolculari-bu-haklar-sizin-icin-ekonomi-63545.html
http://www.trthaber.com/haber/yasam/ucagi-rotar-yapana-tazminat-25567.html (Görüntülü haber)
Yeni yılda uçak yolcuları için AB standartları geliyor. Özellikle rötarlı uçuşlarda görülen mağduriyetler teminata/tazminata bağlanarak, önemli ölçüde giderilmiş olacak.
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü, 1 Ocak 2012 itibariyle yürürlüğe girecek bir yönetmelik yayınladı. Tam adı şöyle: Havayolu İle Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik. Yönetmeliğin ilham kaynağı, 11.02.2004 tarih ve (EC) 261/2004 sayılı Avrupa Birliği Tüzüğü.
Bu Yönetmelik, Türk şirketlerinin Türkiye?deki havaalanlarına veya havaalanlarından yaptığı tüm uçuşları kapsadığı gibi, yabancı uçak şirketlerinin Türkiye?deki havaalanlarından gerçekleştirdikleri tarifeli ve tarifesiz tüm uçuşlarda da uygulanacaktır.
Fakat bu haklardan yararlanabilmek için, uçuş rezervasyonu onaylanmış bir yolcu olmak gerekiyor. Seyahatimizin ücretsiz olması, halka açık olmayan indirimli biletle seyahat ediyor olmamız, biriktirilen mil veya puanlarla seyahat ediyor olmamız hiç önemli değil.
Ayrıca, hava taşıma işletmesi, tur operatörü veya yetkili bir seyahat acentesi tarafından önceden ve yazılı olarak (elektronik ortam da dahil olmak üzere) belirtilen saatte; herhangi bir zaman belirtilmediği takdirde, ilan edilen hareket saatinden en geç 45 dakika önce, uçuş öncesi kontrole (check-in) başvurmuş olmamız gerekiyor.
Planlanmış ve rezervasyona açılmış bir uçuşun iptali halinde, yolcuların tazminat isteme hakkı doğuyor. Hava taşıma işletmesi, tüm tedbirleri almasına rağmen olağanüstü hallerin iptale neden olduğunu ispatayabilirse tazminat ödemekten kurtulabiliyor.
Tazminat miktarı, iç hat uçuşlar için 100 Avro karşılığı TL; dış hatlarda ise mesafeye göre 250-600 Avro karşılığı TL olarak değişiyor.
Kural olarak en az iki hafta önceden yolculara bildirim yapılarak uçuşun iptali mümkün olabiliyor. Ayrıca, yolcunun uçuşun iptali konusunda haberdar edilip edilmediği ve ne zaman haberdar edildiğine ilişkin ispat yükü, uçuşu icra eden hava taşıma işletmesine yükleniyor.
1500 km ve daha kısa uçuşlar ile tüm iç hatlar uçuşlar için iki saat veya daha fazla rötar varsa, 1500-3500 km arası uçuşlar için üç saat veya daha fazla rötar varsa, 3500 km.den daha uzun uçuşlar için dört saat veya daha fazla rötar varsa, yolculara aşağıdaki imkan ve yardımlar ücretsiz olarak teklif edilmelidir:
2-3 saat arası gecikmelerde, makul ölçüde sıcak ve soğuk içecekler; 3-5 saat arası gecikmelerde sıcak ve soğuk içecekler ile günün zamanına göre kahvaltı veya yemek; 5 saat ve üzeri gecikmelerde sıcak ve soğuk içecekler ile günün zamanına göre kahvaltı veya yemek, ilave sıcak ve soğuk içecekler ile ilave hafif ara yemeği.
Bu hizmetlere ilaveten, yolculara ücretsiz olarak süre kısıtlaması olmaksızın iki telefon görüşmesi, faks mesajı veya e-posta hizmeti teklif edilmesi zorunludur.
Eğer rötar ertesi güne sarkarsa, konaklama ve otele transfer hizmeti de verilmek zorundadır.
Rötar asgari 5 saat olursa ve yolcu için planlanan seyahat anlamsız hale gelecekse, bilet ücreti en geç 7 gün içinde iade edilir. Ayrıca yolcunun seyahatinin ilk başlangıç noktasına ilk fırsatta dönmesini sağlayacak bir dönüş uçuşu da ücretsiz olarak sağlanır.
Ayrıca, hareket kabiliyeti kısıtlı kişiler ve refakatçileri ile refakat etmek için sertifikalandırılmış rehber köpekler ve tek başına seyahat eden çocukların taşınmasına öncelik tanınıyor.
En önemlisi, uçuş öncesi ?check-in? işlemi sırasında, ?Uçağa kabul edilmediğiniz, uçuşunuz iptal edildiği veya en az iki saat tehir edildiği takdirde, alacağınız hizmetler ile ilgili haklarınızı belirten metni check-in kontuarından veya uçağa biniş kapısından isteyiniz? ifadesini içeren Türkçe ve İngilizce okunaklı bir yazının yolcular tarafından açıkça görülebilmesi zorunluluğu getiriliyor.
İyi uçuşlar?.
GÜVENLİ İNTERNETİME DOKUNMA!
(18 Mayıs 2011)
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK), ?güvenli internet hizmeti? adı altında ve mevcut/yürüyen standart tarifeye dokunmaksızın, ?çocuk profili?, ?aile profili? ve ?yurtiçi profili? gibi tamamen ücretsiz korumalı tarifeler geliştirip 22 Ağustos?tan itibaren (sadece) talep eden kullanıcılar için uygulamaya koyacağını duyurdu.
Bu uygulama, artık evlerimize, odalarımıza ve cep telefonlarımıza kadar uzanmış ?internet ağı?ndan değişik kaygılarla korunma ihtiyacı hissedenleri ilgilendiriyor.
Bence ?sınırsız özgürlük? taraftarı sansür karşıtlarının protesto eylemleri biraz abes kaçıyor. Zira bu işin onları ilgilendiren bir tarafı yok. Bir kere bu, tüm internet kullanıcılarını kapsayan/bağlayan zorunlu bir ?hizmet? değil.
Sadece ?internetten yararlanmak istiyorum, fakat tehlikelerinden kendimi ve çocuklarımı korumayı beceremiyorum? diyenler için bir ?yardım? ve bir ?lojistik destek? olacak. Yani, istemeyen kullanıcılar eskisi gibi sörf yapmaya devam edebilirler.
Hatta BTK?ya göre ?kullanıcı istediği zaman bir web sayfası üzerinden istediği profile geçiş yapabilecek; bir kere bu ?güvenli internet hizmeti?ni seçmiş olsa dahi istediği an filtresiz internet hizmetine de erişebilecektir?.
Haberin ve uygulamanın aslını kaynağından öğrenebilir, tarifenizi belirleyebilirsiniz: http://www.btk.gov.tr/Etkinlikler/Ulusal_Etkinlikler/basin-toplantilari/2011/bt05052011.htm
?Bu uygulama nerden çıktı?? denilebilir. Evvela bu konuda yoğun şekilde tüketici talepleri ve şikâyetleri var. Sonra, 5 Kasım 2008 tarihli Elektronik Haberleşme Kanunu, internet kullanıcılarının korunması hususunda BTK?ya düzenleme ve denetleme yapma görevi yüklemektedir (m.47-52).
Yine bu kapsamda hazırlanan Telekomünikasyon Sektöründe Tüketici Hakları Yönetmeliği de, işletmecilerin güvenli internet kullanımına yönelik ücretsiz alternatif hizmet sunma yükümlülüğünden bahsetmektedir (m.10).
Keza Avrupa Konseyi ve Avrupa Birliğinin bu konuda tavsiye kararları olduğu gibi, Avustralya, İngiltere, İsviçre, İspanya ve Japonya?da benzer uygulamalar yapılmaktadır.
Elimde 2006 tarihli bir doktora tezi var. Ceza hukuku alanında hazırlanmış. Adı şöyle: ?Suçta Araç Olarak İnternetin Teknik ve Hukuki Yönden İncelenmesi?.
Bu kaynaktan sadece internetin ana vatanı olan ABD?de internet güvenliği adına çıkarılan kanunların isimlerini sıralamakla yetineceğim:
- Bilgisayar Sahtekârlığı ve Bilgisayarların Kötüye Kullanılması Yasası (Computer Fraud and Abuse Act) (1984)
- Elektronik Haberleşmenin Gizliliği Yasası (Electronic Communications Privacy Act) (1986)
- Çocuk Pornografisinin Önlenmesi Yasası (Child Pornography Prevention Act) (1996)
- İletişim Ahlakı Yasası (Communications Decency Act ) (1996)
- İnternette Kumarın Önlenmesi Yasası (Internet Gambling Prohibition Act) (1997)
- Çocukların Online Yayınlardan Korunması Yasası (Child Online Prevention Act) (1998)
- Anti- Terörizm Yasası (USA Patriot-Uniting and Strengthening America by Providing Appropriate Tools Required to Intercept and Obstruct Terrorism) (2001)
Elbette internet önemli bir imkândır; değerli bir bilgi ve haberleşme kaynağıdır. Fakat aynı zamanda kötü niyetli olanlar için elverişli ve etkili bir suç aletine de dönüşebilmektedir.
Cinsellik istismarı, fuhuş, madde bağımlılıkları ve kumara karşı ?güvenli internet? talebi, seçim polemiklerine kurban edilemeyecek kadar değerli bir haktır.
TÜKETİCİNİN MALI İADE HAKKI
(30 Temmuz 2008: En çok tıklanan/okunan yazı)
Tüketici kitlenin çok yaygın şekilde düştüğü bir yanlış, satın alınan bir malın istenildiğinde geri verilebileceği ve her zaman değiştirilmesinin mümkün olduğu, bunun bir tüketici hakkı olarak tanındığı zannıdır.
1995 yılında kabul edilen 4077 sayılı Tüketici Kanununun tüketiciye mutlak ölçüde bir iade hakkı tanıdığı zannedilir. Doğru değildir.
?Eşim, nişanlım, arkadaşım? beğenmedi?; veya ?Evde tekrar üzerimde denedim, bana yakışmadı? ya da ?Bir süre kullandım ama onda beklediğim özellikleri/performansı bulamadım?? türünden gerekçelerle değiştirme/iade talepleri yapılmaktadır.
Satın alınan bir mal veya ürünün iade edilmesi, her durumda geçerli mutlak bir hak değildir.
Sadece özel (istisnai) hallerde tüketiciye gerekçesiz iade hakkı tanınmıştır. Bunların başında malın ayıplı olması gelir. Bir diğeri, kapıdan satışlardır.
Kapıdan satış yönteminde, tüketiciler çoğunlukla önceden haberleri olmaksızın ve hazırlıksız olarak mal ve hizmet icaplarıyla karşılaşmakta, uzman pazarlamacılar ve onların usta satış teknikleri ile karşı karşıya kalmakta ve yine kendilerine sunulan mal ve hizmetlerin gerçekten ihtiyaçlarına uygun olup olmadığını o anda ve tam olarak bilememekte, fiyat ve kalite karşılaştırması yapamamaktadırlar.
?Bu tür satışlarda; tüketici, teslim aldığı tarihten itibaren yedi gün içinde malı, kabul etmekte veya hiçbir gerekçe göstermeden ve hiçbir yükümlülük altına girmeden reddetmekte serbesttir? (4077 m.8/III).
Malın ayıplı olması nedeniyle iade edilmesine gelince?
Hukuk dilinde ?ayıp? şöyle tanımlanır: Tüketicinin maldan gerektiği gibi yararlanmasını engelleyen fiziki, hukuki veya ekonomik her türlü eksiklik, kusur ve özür?
4077 m.4/I?de daha kapsamlı bir açıklama vardır: ?Ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanma kılavuzunda ya da reklam ve ilanlarında yer alan veya satıcı tarafından bildirilen veya standardında veya teknik düzenlemesinde tespit edilen nitelik veya niteliği etkileyen niceliğine aykırı olan ya da tahsis veya kullanım amacı bakımından değerini veya tüketicinin ondan beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren mallar, ayıplı mal olarak kabul edilir?.
Yargıtay içtihatlarında ?maddi ayıp? türü için şu örnekler verilmektedir: Fayansların çatlaması veya ufalanması, seramiklerinin renk değiştirmesi, koltukların normal kullanım süresinden önce çökmüş olması, bütangazı tüpünün patlaması, portakalların çürük çıkması, araç klimasının orijinal olmaması ve sonradan monte edilmiş olması, aracın arka bagaj kapağı ile çamurlukların değiştirilmiş ve boyanmış olduğunun söylenmemiş olması, aracın sola çekmesi, hava yastıkları içinde bulunan kimyasal maddelerin kaza sırasında sürücü elinde ağır yanık oluşturması?
?Hukuki ayıp? için malda maddi bir kusur (özür) bulunması gerekmez. Sadece alıcının maldan yararlanmasını etkileyen, engelleyen veya ortadan kaldıran hukuki bazı sınırlamalar söz konusudur.
Örneğin, satılan bir otomobile gümrük idaresince el konulması veya yanlış şasi numarası vurulan otomobilinin şasisine el konulması, satılan malın satış esnasında hacizli olması gibi.
?Ekonomik ayıp? ile kastedilen, alıcının maldan beklediği ekonomik menfaat, yararlanma ve kullanma imkânını azaltan ve malın ekonomik değerini düşüren eksikliklerdir.
Örnek olarak, aracın katalogda belirtilenden? 100 daha fazla yakıt harcaması, otomobil ağırlığının eksik bildirilmesi, hareket halindeki otomobilin ses seviyesinin öngörülen değerden yüksek olması, prostat kanseri nedeniyle takılan protez pompanın mekanik yetersizlik nedeniyle verimli çalışmaması, bulaşık makinesinin bulaşıkları yeterli derecede temizlememesi, bilgisayar programlarındaki fonksiyon bozukluğu, program uyumsuzluğu, kapasite uygunsuzluğu, hesaplama hızı düşüklüğü, programın virüslü olması, tasarım bozuklukları gibi.
Malın ambalajında görülen her nevi bozukluk ayıp sayılmaz. Örnek olarak, ambalajın bir kenarında basit bir sıyrık veya yırtık bulunması veya solgunluk olması hatta bazen ambalajın tamamen çıkarılmış olması bile, malın ayıplı mal sayılması için yeterli olmayabilir. Önemli olan, ambalajdaki bozukluk ve kusurun, malın kullanım amacı ile bağdaşır olup olmaması veya malın ekonomik değerini azaltıp azaltmamasıdır.
Eğer malın ekonomik ve kullanım değeri azalmamış ise, o malı sırf ambalajdaki eksiklikten dolayı ayıplı mal saymaya imkân olmamalıdır. Aynı şekilde, malın etiketinde olan bir eksikliğin de malı ayıplı hale getirebilmesi için, kanunen tespit edilmiş etikette bulunması gereken unsurlardan birinin olmaması veya etiketin usulüne uygun olarak konulmamış ve/veya düzenlenmemiş olması yetmeyecek, bu hususun, malın kullanım ve ekonomik değerini azaltıp azaltmadığına bakılacaktır.
Kendisinden metal yapıştırmak üzere ucuzundan bir yapıştırıcı isteyen müşterisine herhangi bir -ucuz- yapıştırıcı veren satıcı da ?ayıplı mal? ifa etmiş sayılır.
Bir başka örnek, üniversite sınavlarına hazırlanmak amacıyla bir fizik kitabı isteyen müşterisine, kuantum fiziği ya da teorik fizik kitabı veren satıcı da ayıplı mal satmış demektir.
Trabzonspor Kulübünün sipariş ettiği bordo-mavi formaların çubuk sayısının bir fazla olması açık ve kesin bir ayıp sayılmayabilir. Fakat bordo-mavi yerine sarı-lacivert renklerin kullanıldığı bir forma pekâlâ ?ayıplı ifa? sayılabilir.
Aynı yaklaşım içinde, bir hastane işletmesine enjeksiyon iğnesi yerine dikiş iğnesi göndermek de -somut olayın özelliklerini dikkate almak kaydıyla- ayıp kavramına girer.
O halde, su katılmış süt, sayfaları ters veya eksik basılmış kitap, lekeli kravat, tabanı delik terlik ve yanlış numaralı gözlük satan satıcı ?ayıp? etmiş demektir!
Nitekim Yargıtay da bir kararında, koyun sütü yerine aynı miktarda fakat düşük dereceli inek sütü teslim edilmiş olmasını ?ayıplı ifa? olarak değerlendirmiştir.
Bir üründe sonradan normal olarak görülebilecek bir çürümenin, bayatlamanın veya kullanmaya bağlı eskimenin ?vebali? ise, tamamen tüketici üzerindedir.
FATURA GARANTİ BELGESİ SAYILMAZ
VEKİL ADAYLARI NASIL BELİRLENMELİ?
TEBLİGAT PROBLEMLERİNE YENİ ÇÖZÜMLER
YENİ HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU NELER GETİRİYOR?
MONTAJ HATASINDAN KİM SORUMLU?
İZİNSİZ TOPLANTI VE GÖSTERİ YÜRÜYÜŞÜ
ÖZGÜRLÜK DÜZENİNDE TERÖRLE MÜCADELE
BELEDİYE BİRA FESTİVALİ DÜZENLEYEBİLİR Mİ?
SAĞLIKTA HAKLAR SORUNLAR VE SORUMLULUKLAR
YASAMA DOKUNULMAZLIĞINA DOKUNMALI MI?
YARGI GÖREVİ YAPANI ETKİLEME SUÇU
MAHREMİYETİN CEZA YAPTIRIMLARIYLA KORUNMASI
AYIP ARAŞTIRMA (TECESSÜS) YASAĞI
HASTALIK BOŞANMA SEBEBİ OLUR MU?
MAHKEMELERİN YARGIYA KARŞI BAĞIMSIZLIĞI
SAĞLIKTA AYRICALIK VEYA ÖNCELİK HAKKI
İLAÇ MÜMESSİLLERİNİN HEKİM ZİYARETLERİ
BİR ÖRNEK OLAY VE İÇTİHAT IŞIĞINDA EV BAŞKANININ GÖZETİM SORUMLULUĞU
TABELA KİRLİLİĞİ VE TÜRKÇE DUYARLILIĞI
MEMURUN İFTİRAYA KARŞI KORUNMASI
İSİMSİZ İMZASIZ İHBAR DİLEKÇELERİ
TAM GÜN YASASI VE DOĞRULTU TUTARLILIĞI
ŞİRKET YÖNETİCİLERİNİN VERGİ SORUMLULUĞU
HASTA KAYITLARININ TUTULMASI VE SAKLANMASI
TRİBÜN ŞİDDETİ VE KÜLÜPLERİN SORUMLULUĞU
İSTİHBARAT RAPORLARI BİLGİ EDİNME HAKKI KAPSAMINDA MIDIR?
APARTMANDA ORTAK YERLERİN KULLANIMI
ŞİRKETLERE İNTERNET MECBURİYETİ
TELEFON KAYDI SUÇ DELİLİ SAYILIR MI?
ÖZEL HASTANELERE YENİ DÜZENLEMELER
ÖĞRETMEN ÖĞRENCİSİNİ DÖVEBİLİR Mİ?
BAZ İSTASYONLARI HUKUKA UYGUN MU?
SPOR KULÜPLERİNİN ŞİRKETLEŞMESİ
